Çocuk beslenmesi

Uzm. Diyetisyen Gülen MAVİ CANLI

SANKO Üniversitesi Hastanesi

Beslenme ve Diyet Uzmanı

Çocuklarda beslenme, gelecekte sağlıklı nesillerin yetişmesi için en önemli faktörlerden birisidir. Çocuğun sağlıklı gelişmesinde sağlıklı beslenmenin katkısı çok fazladır.

Çocuk beslenmesinde amaçlanan bebeklik döneminden itibaren doğru beslenme alışkanlıkları kazandırmak, sağlıklı büyüme ve gelişme sağlamaktır. Çocukların büyüme ve gelişmesi yetişkinlerden farklı olduğu için besinlerin yemek olarak hazırlanması özel hazırlama yöntemi gerektirir” dedi.

Çocuklara doğumdan itibaren verilecek en yararlı ve temel besin anne sütüdür. Anne sütü steril olup bebeğin sindirim sistemine uygundur. Herhangi bir hazırlık işlemi gerektirmediğinden anne için pratik ve ekonomiktir. Emzirmede anneyle bebek arasında duygusal bağ oluştuğu için bebeği rahatlatır. Çocuk beslenmesinde annenin sütü varsa, iki yaşına kadar ek besinlerle beraber kullanılmalıdır.

BESLENME DÖNEMLERİ

0 ve 6. Ay:

0-6 aylık bebeğin gelişiminin takip edilerek anne sütü verilmesi, bu dönemde annenin özenli beslenmesi ve annenin sütü yoksa bebeğin ayına uygun mama ve ek besinlerle beslenmesi gerekir.

  1. Ay:

    Bu dönemde anne sütüne devam edilmesi önemlidir. Anne sütü yok veya yetersizse bebeğin ayına uygun mama ve ek besinler kullanılabilir, yoğurt, sebze suyu, meyve suyu, pekmez ve yumurta sarısının ¼’ü verilebilir.

  2. Ay:

    Anne sütünün verilmeye devam edilmesi gerekir, çocuğa bu ayda verilecek diğer besinler:

    - Ev yapımı meyve püresi,

    - Pirinç, ekmek içi,

    - Ev yapımı meyve suyu,

    - Muhallebi,

    - Balık, tavuk, kırmızı et,

    - Yumurta sarısı,

    - Ev yapımı yoğurt,

    - Bitkisel yağlar,

    - Mama (Bebeğin ayına uygun),

    - Sebze çorbası veya püresi,

    - Pekmez.

  3. Ay:

    Anne sütüne bu dönemde de devam edebilir. Bu ayda çocuğa şu besinlerin verilmesi önerilir:

    “- Kıyma veya sebzeyle yapılmış ev yemekleri ezilerek verilebilir.

    - Pastörize peynir veya tam yumurta,

    - Kuru baklagil ezmeleri,

    - Tahıl,

    - Pekmez,

    - Yoğurt,

    - Bebeğin beslenmesine devam mamaları eklenmelidir.

  4. Ay:

    Anne sütüne devam edilmesi gerekir. Çocuğun bu ayda aile bireyleriyle birlikte sofraya oturtulması sağlıklı beslenme alışkanlığı edinmesinde önemlidir.

    0-1 Yaş:

    Bebek için en iyi besin anne sütüdür, anne sütünün bebeğe ilgi göstererek verilmesi gerekir.

    - 4-6 aylık bebeğin gelişimi takip edilerek, mümkünse anne sütü verilmelidir.

    - Bu dönemde anne özenli beslenmelidir.

    - Bebek yeterli kilo almıyorsa, ayına uygun mama doktorun önerisiyle verilebilir.

    - Ek besinler 4-6 aydan önce verilmemelidir.

    - Bebeklerin altıncı ayda doğum ağırlığı iki katına çıkınca anne sütü tek başına yetmeyecektir. Bu nedenle uygun ek besinlere 4-6 aydan sonra azar azar başlanmalıdır. Ek besinlere başlandığında da anne sütü devam etmelidir.

    - Ek besinler verilirken bazı noktalara dikkat etmekte fayda vardır. 0-1 yaş aralığında şekerli ve tuzlu besinlerden kaçınmak gerekir. Şekerli gıdalar anne sütünün bırakılması, ek gıdalara geçişte zorluklar ve bebeğin şekerli gıda almak istemesine ve böylelikle de fazla kalori almasına yol açar.

    - Bebek ayına uygun bebek maması ile besleniyorsa uygun kıvam ve miktarda verilmeli, tarifine uygun olarak steril su ile hazırlanmalıdır. Bebek daha iyi beslensin diye mamanın süt ile hazırlanması, bebeğin alması gerekenden fazla ölçüde toz mama ile mama hazırlanması bebeği sağlığını olumsuz etkileyecektir.

    - Hazır bebek mamalarına ekmek, bisküvi, şeker, yağ, tahıl unu eklenmemelidir. Bebeğin alacağı fazla kalori yağ kitlesi ve kiloda artışa yol açacaktır.

    - Bebeğe ihtiyacından fazla besin alması için zorlanmamalıdır.

    - Bebekler kaşık ve bardak kullanılarak beslenmelidir.

    - Biberon kullanımı fazla besin alımına neden olabileceğinden sakıncalıdır.

    -Her çocuğun beslenmesi kendine özgü olduğundan bebeği diğer bebeklerle kıyaslamak doğru değildir.

    - Bebeğin büyüme-gelişmesi izlenmeli ve doktor kontrollerine düzenli gidilmelidir.

    1-5 Yaş:

    Bu yaş grubundaki çocukların genellikle üç öğün beslenmesi gerekir. Çocuğa ara öğünlerde özellikle ikindi vaktinde süt, meyve, taze sıkılmış meyve suları verilebilir. Yemek aralarında şekerli besinler verilmemeli. Bu besinler diş çürümelerine yol açmakta, çocuğun yeterli ve dengeli beslenmesini engellemektedir.

    Aile yeterli ve dengeli besleniyorsa çocuk için ayrıca özel besin hazırlanmasına gerek olmaz.

    Çocuğun yeterli ve dengeli beslenip beslenmediği büyüme ve gelişmesinden anlaşılır. Büyüme gelişmesi normal olan çocuğa daha fazla yedirmek doğru değildir. Çocukların metabolizma hızı kendilerine özgü olup büyüme durumu çocuğun beslenmesinde rehber alınmalıdır. Özellikle iki yaşından itibaren her türlü besine alışkın olması gerekir. Zamanında ek besinlere başlanmamış olan çocuklar, iki yaşına geldiklerinde yeterli besin alımında zorlanmaktadırlar. Çocukları ek gıdalara azar azar alıştırmak gereklidir. Çocuk ek gıdaya alıştırıldıktan sonra günlük ihtiyacı tam olarak karşılanabilir. 2,5 yaşından itibaren çocuk kendi kendine yemek yemek isteyebilir. Bu istek yerine getirilmelidir. Çocuk 2,5 yaşından itibaren bardak ile kendi kendine su içebilir. Bu dönemde çocuğa farklı besinlerin önemi her fırsatta anlatılmalıdır. Farklı besinlerin alınması konusunda yetişkinlerin de çocuklarına örnek olması gerekmektedir.

    1-3 Yaş:

    SABAH

    1 yumurta veya 1 kibrit kutusu beyaz peynir

    Yarım ya da 1 küçük dilim ekmek

    1 bardak süt (su bardağı)

    1 yemek kaşığı pekmez

    1 küçük boy domates

    ÖĞLE

    1/3 porsiyon etli/yumurtalı kuru baklagil yemeği

    1/3 porsiyon sebze yemeği

    Yarım kâse yoğurt

    1/2 dilim ekmek

    AKŞAM

    1/3 porsiyon etli veya yumurtalı kuru baklagil yemeği

    1 porsiyon meyve veya sebze

    Yarım su bardağı yoğurt

    1/3 porsiyon pilav veya makarna

    Aralarda 1 bardak süt veya yoğurt

    4-5 Yaş:

    SABAH

    1 yumurta veya 1 kibrit kutusu beyaz peynir

    2 küçük dilim ekmek

    1 bardak süt (su bardağı)

    1,5 yemek kaşığı pekmez

    1 orta boy domates

    ÖĞLE

    1/2 porsiyon etli veya yumurtalı kuru baklagil yemeği

    1/2 porsiyon sebze yemeği

    Yarım kâse yoğurt

    1 dilim ekmek

    AKŞAM

    1/2 porsiyon etli veya yumurtalı kuru baklagil yemeği

    1 porsiyon meyve veya sebze

    Yarım kâse yoğurt

    1/2 porsiyon pilav veya makarna

    1 dilim ekmek

    Aralarda: 1 bardak süt veya yoğurt

    Çocuk sütü tercih etmiyorsa aynı ölçüde sütten sütlaç veya muhallebi hazırlanabilir. Süt yoksa çökelek veya peynir verilebilir. Yemekler ızgara, fırın veya haşlama şeklinde pişirilmelidir. Kıymalı yemekler ya da küçük parça et yemekleri tercih edilmelidir. Çocuklar kemikli et ve büyük parça et yemeklerini yemede zorluk çekebilirler.

    OKUL ÇAĞINDA BESLENME

    Büyüme ve gelişme süreçlerinin devam etmesi ve fiziksel aktivitenin artışının okul çağı çocuklarının almaları gereken enerji ve besin öğeleri gereksinimi de arttırır.

    Yeterli ve dengeli beslenen çocukların dikkat dağınıklarının daha az olduğu ve okul başarılarının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Okul çağında edinilen kötü beslenme alışkanlığı ileriki yaşlarda bazı kronik hastalıklar gelişebilmesine yol açabilmektedir. Kahvaltı yapılmadan evden çıkılması, beslenme çantasına konulan ya da dışarıdan alınan yüksek kalorili besinlerin tüketilmesi yetersiz ve dengesiz beslenmeye yol açmaktadır.

    Sağlıklı ara öğün beslenme seçeneği olarak; süt, meyve, peynirli-domatesli sandviç, ton balıklı sandviç gibi besin çeşitleri önerilmektedir.

    İçecek olarak hazır meyve suları ve çay yerine süt, taze sıkılmış meyve suyu, bitki çayı, ayran tercih edilebilir. Diğer yandan kolalı ve gazlı içeceklerin tüketimi ve bu konuda alışkanlık edinilmesi önlenmeli, bunun yerine taze sıkılmış meyve suyu içme alışkanlığı geliştirilmelidir. Ebeveynler her gün çocuklarının çantalarını kontrol etmeli ve çantalarına konulan ara öğünün tüketilmesi gerektiğini onlara hatırlatmalıdır.

    Öte yandan çocuk okul açılmadan önce az ve sık yemeye alıştırılırsa okul döneminde ara öğün tüketiminde bir güçlük yaşanmaz. Öğretmenlerin birçoğunun hazırladığı haftalık beslenme listelerinde önemli olan, bu listelerin sağlıklı olmayan besinleri içermemesidir. Bazı listelerde sıklıkla kızartma, çikolata kremalı ekmek gibi kötü örneklere rastlanılabilmektedir. Bunun için ebeveynlerin mutlaka öğretmen ile düzenli ilişki içinde olmaları ve önerilerini sunmaktan çekinmemeleri gerekir.

    Okul çağı çocuklarının her öğünde mutlaka tüketmeleri gereken besin gruplarını ise şunlardır:

    *En az bir porsiyon yumurta, et, tavuk, balık, kuru baklagil, peynir gibi proteinden zengin bir besin,

    *En az bir porsiyon nişastadan zengin (ekmek, pilav, patates vb. gibi) bir besin,

    *En az bir porsiyon çiğ ya da pişmiş sebze,

    *En az bir porsiyon süt -yoğurt seçeneğinden bir besin ve ara öğünlerde bir porsiyon meyve.

    Bu besin öğelerinin hangilerinden ne miktar alınacağı; çocuğun yaşı, boyu, ağırlığı, fiziksel aktivite ve genel sağlık durumuna göre değişmektedir.

    KAYNAK

    1.Baysal A. Beslenme, Hatipoğlu Yayınları, Ankara, 2012.

    2.Köksal G, Gökmen H, Çocuk Hastalıklarında Beslenme Tedavisi, Hatipoğlu Yayınları, Ankara, 2012

# YAZARIN DİĞER YAZILARI

Yazar Sağlık Köşesi - Mesaj Gönder

#

göndermek için kutuyu işaretleyin

Yorum yazarak Gaziantep Pusula Gazetesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Gaziantep Pusula Gazetesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.

Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Gaziantep Pusula Gazetesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Gaziantep Pusula Gazetesi değil haberi geçen ajanstır.